Atipik otizm nedir?

Otizm belirtilerine sahip ancak tanı konacak kadar yeterli kriterleri sağlamayan çocuklara atipik otizm denir. Sosyal Pedagog Sıla Ersan Tektaş, atipik otizmi ve farklarını anlatıyor.

Atipik otizm erken çocukluk otizm ile benzerlikler gösterse de aynı değildir. Atipik otizmde farklı davranışlar kendisini üç yaştan sonra gösterir. Erken çocukluk otizminde ise bebeklikten itibaren farklı davranışlar görülmektedir. Bununla ilgili bir dahaki yazımda daha kapsamlı bilgi vereceğim.

Atipik otizm diye kategori edilmesinin sebebi; çocuklar otizmin bir kaç davranış şeklini gösterir fakat tam olarak otizm denilebilmesi için yeter miktarda kritere sahip değildir. Sadece bir veya iki davranış şekli görülür.

Teşhis koyulurken iki kritere bakılır:

• Çocuk, 2. yaşı ile 3. yaşı arsındaki süreçte belirgin farklı davranışlar sergilemeye başlar.
• Çocuk, atipik otizmi oluşturan semptomlardan sadece ikisinde sorunlu davranışlar sergiler.

İkinci alandaki davranışlar hafif otizm olarak adlandırılmaktadır çünkü çocuğun davranışları bir alanda ağır olup başka bir alanda hafif olarak görülür. İngiliz dilinde bu PDD-NOS (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified) yaygınsal gelişim bozukluğu olarak teşhis edilmektedir.

Atipik otizm ve PDD-NOS eş anlamlı olarak düşünülmemelidir, ikisinin ortak yanı otizmin tüm semptomlarının çocukta olmamasıdır.

Atipik otizmde çocuklar birebir iletişim kurmada, karşısındakinin duygularını anlamada, kendi duygularını ifade etmede sorun yaşarlar; insanlara karşı ilgisiz davranışlarıyla kendilerini gösterirler. Bu davranışlar bir alanda çok ağır, diğerlerinde daha az olarak görülebilir. Örneğin konuşmayı çok sevebilir, fakat iletişim için gerekli olan hassasiyeti gösteremeyebilirler.

Tüm otizmli çocuklar birbirinden farklı oldukları ve semptomlar farklılık gösterdiği için, otizm spektrum bozukluğu adı altında teşhis edilmektedir. Türkiye’de bu “yaygın gelişimsel bozukluk” olarak raporlandırılır.

Teşhis konulurken ICD-10 hastalık sınıflandırma kitapçığında atipik otizm olarak yer alırken DCM hastalık sınıflandırma kitapçığında artık yer almamaktadır. DCM hastalık sınıflandırma kitapçığı sadece psikolojik bozuklukları içerisinde barındırır, ICD-10 ise nörolojik olarak sınıflandırır.

Atipik otizmde her çocuk farklı davranışlar gösterdiğinden, bazı davranışları erken çocukluk otizmine benzer bazıları ise asperger otizmine.

Atipik otizm belirtileri

• Geç konuşma
• Ekolali ( konuşanı tekrar etme)
• Dilbilgileri iyi olmasına rağmen her şeyi kelime kelime anlarlar. Mecazi anlamı ya da satır arasında söyleneni anlamazlar.
• Stereotipik davranışları vardır. Halk dilinde takıntılı davranış olarak adlandırılır. Sürekli bir nesneyle oynama, el ya da kol hareketlerinin bir tik gibi tekrar etmesi.
• Çocuklarla iletişime geçerken zorlanırlar.
• Mimiklerde donukluk olur.
• Mimikleri iletişim halindeyken kullanamazlar.
• Her şeyi farklı algılarlar.
• Yaşıtlarıyla iletişime geçmekte zorlanırlar.
• Ani sevinç gösteremezler.
• Başarılarını başkalarıyla paylaşamazlar.
• Çok konuşurlar, fakat sosyalleşemezler.
• Herhangibir alana takıntılı derecede ilgi duyarlar.
• Empati duyguları pek yoktur.

Her teşhiste olduğu gibi otizm teşhisi koyulurken de, çocuğun kendisi merkeze alınmalıdır. Evet testler mevcuttur, ancak her çocuğun özel ve farklı olduğu kesinlikle dikkate alınmalıdır. Çocuğun yetenekli olduğu alanlar bulunarak bireysel bir terapiyle çocuğun bu davranışları azaltılmalıdır. Atipik otizm olan çocuklar çok ağır olmamakla beraber, düzenli ve istikrarlı bir eğitim /eğitici terapiyle bu davranışlarını aza indirgemek ve normal bir hayat sürdürmelerini sağlamak mümkündür. Almanya’da yasalar gereği bu çocuklar rehabilitasyon merkezlerinde ötekileştirilemezler, tüm çocuklar -ülkemizdeki adıyla- “Kaynaştırma Okullarına” giderler. Almanya’da tüm okular bu yeterliğe sahiptir. Fakat ülkemizde bu anlamda maalesef ki çocuklar daha baştan özel eğitim kurumlarına yönlendiriliyor ve haliyle ötekileştiriliyor. Her çocuk farklı ve özeldir. Ülkemizde her çocuğu içine alacak bir eğitim sistemi mevcut değil maalesef. Destek almadan önce lütfen iyice araştırın.