Çocuklar neden söz dinlemez?

Söz dinlemeyen çocuklarla başa çıkmak ve pozitif davranışlar geliştirmek için ipuçları.

Ebeveynlik, çocukların gelişim sürecinde karşılaşılan birçok dinamikle şekillenen bir yolculuktur. Bu yolculukta en önemli hususlardan birisi ise iletişimdir. Ebeveynlerin çocuklarının gelişimini destekleyerek onları olumlu davranışlar konusunda doğru yönlendirmesi gerekmektedir. Online İngilizce öğrenme platformu Novakid, bu bağlamda, çeşitli ülkelerde çocukların ne sıklıkla ve ne sebeple ebeveynlerini dinlemeyi reddettiğini anlamak ve bu gibi iletişimi zorlaştıran durumlarla ebeveynlerin başa çıkma stratejilerini keşfetmek amacıyla bir anket gerçekleştirdi.

“Söz dinlememe” her ülkede bir sorun

Veriler, çocukların ebeveynlerini dinlememesinin tüm ülkelerde yaygın bir durum olduğunu gösteriyor. Türk katılımcıların %72’den fazlası çocuklarının onları bazen dinlemediğini belirtiyor, neredeyse %15’i çocuklarının sıklıkla onları dinlemediğini ve %1’i çocuklarının hiç söz dinlemediğini iletti. %12’ye yakını ise çocuklarının her zaman söz dinlediğini ifade etti. Şaşırtıcı bir şekilde Alman (%56) ve Avusturyalı (%71) ebeveynler diğer ülkelerden farklı olarak çocuklarının daha çok sıklıkla sözlerini dinlemediğini ifade etti. Suudi Arabistan’da ise ebeveynlerin %19’u çocuklarının hiçbir zaman söz dinlemediğini belirtti. Türk çocuklar ebeveynlerini en çok dinleyen çocuklar gibi görünüyor.

Temel sebep, dikkatin başka bir yerde olması

Türk katılımcıların %42’den fazlası, çocuklarının dikkatinin başka bir yerde olması nedeniyle söz dinlemediğini belirtirken, %39’a yakını geçici asilik durumunu temel sebep olarak gösteriyor. Katılımcı ülkelerin çoğu Türkiye ile benzer sonuçlar sunarken çocuğun o esnada yorgun hissetmesi Polonya (%15), Romanya (%25) ve Fransa’da (%17) ciddi bir etken.

Psikolog ve Oyun Terapisti Ayşe Cura çocuğun sözümüzü dinleyebilmesi için bizi duyabilmesi, anlayabilmesi ve söylediğimizi yapacak motivasyonu olması gerektiğini vurguluyor. Çocuğun dikkati başka bir yerdeyken farklı bir söylem veya istekle gidildiğinde söz dinlemesi için gerekli ortam ve motivasyon oluşmadığı için aslında bu beklenen bir sonuç.

Ebeveynlerin çoğu konuşarak çocuğa davranışlarının sonuçlarını anlatmayı tercih ediyor

Söz dinlemeyen bir çocukla başa çıkmak bir hayli zorlu olabilir, ancak çoğu ebeveyn durumu çözümleme konusunda bilinçli görünüyor. Ankete katılan ülkelerin tamamında söz dinlemeyen çocukla başa çıkmada en sık kullanılan yöntem çocuğa davranışlarının sonuçlarını açıklamak oldu. İkinci sırada ise pozitif disiplin kullanmak yer alıyor. Türk katılımcıların %63’ten fazlası, konuşarak çocuğa davranışının sonuçlarını açıklamayı tercih ederken, %21’i pozitif disiplini tercih ettiğini ifade ediyor.

Türk ebeveynler %3’ten az bir oranla cezalandırma yöntemini en az tercih eden grup olarak öne çıkıyor. Diğer ülkelerde bu oran %6’nın biraz üzerinde, İtalya’da %12 ve Almanya’da ise %15’i aşıyor. Bununla birlikte hiçbir şey yapmadan bir iyileşme bekleyenlerinin oranı İspanya ve Almanya’da %9, Türkiye’de ise en yüksek oran ile %11.

Ödüller sadece belirli durumlarda etkili bir motivasyon

Türk ebeveynlerin %58’ine yakını ödüllerin sadece belirli durumlarda etkili olduğunu düşünürken, %25.3’ü ödüllerin çok etkili olduğunu ve %12.4’ü ödüllerin hiç etkili olmadığını belirtmektedir. Diğer ülkelerde de ankete katılan ebeveynlerin büyük bir çoğunluğu ödüllerin sadece belirli durumlarda etkili olduğunu düşünmektedir

Cura’nın yakın zamanda verdiği bir röportajda açıkladığı gibi, bir çocuğun bir ebeveyni veya bir yetişkini anlayabilmesi ve sözünü dinlemesi için, ebeveynin isteğinin öncelikle aşağıdaki üç şartı karşılaması gerekiyor:

• Gerçekçi Bir Beklenti

Çocuğun yaşına, becerilerine ve altyapısına uygun beklentilerde bulunmamız önemli. Bize yetişkin olarak çok basit gelen şeyler çocuklar için karmaşık ve zor olabilir. Çocuktan bir şey istediğimizde veya bir şeyi izah ettiğimizde onun yapabileceği bir şeyi istediğimizden emin olmamız gerekiyor. Çocuğumuza biz bu altyapıyı verdik mi, bu beklentimizi karşılayacak donesi var mı, ona örnek olduk mu iyi değerlendirmemiz önemli.

• Doğru Bir Zamanlama ve Üslup

Oyun oynarken ondan başka bir şey istiyorsak oyunun tatlı gelme olasılığı çok yüksektir. Başka bir şeyle meşgulken dikkatini bize veremeyebilir. Eğer çok yumuşak bir tondan söylüyorsak bizi ciddiye almayabilir. Çok sert ve kuralcı bir üslup takındıysak korkabilir, çekinebilir. Ucu açık bir söylemde bulunuyorsak bizi anlamayabilir. Yani çocukla sakin bir şekilde, ebeveyn rolümüzden çıkmadan, ne çok sert ne de çok yumuşak bir şekilde onun dikkati bizde iken doğru zamanda doğru şekilde iletişim kurmak söylediklerimizin anlaşılması ve dinlenmesi açısından önemlidir.

• Motivasyon

Çocuğun söz dinlemesi için genellikle motivasyonu olması gerekir. Kızılarak, korkutularak, katı kurallarla söz geçirilmeye çalışan çocuklar mutlaka bir gün isyan ederler. Çocuğun motivasyonunu arttırmak anlamlı ilişkiler kurarak, olumlu geri bildirimlerde bulunarak mümkündür. Ayrıca, çocukların bireysel ihtiyaçlarını anlamak ve onları destekleyici bir ortamda büyütmek, ona eşlik etmek genel motivasyonlarını güçlendirebilir.

Röportajı dinlemek için: https://spotifyanchor-web.app.link/e/WkV59CAkdGb