Çocuklarda besin alerjisi

Besin alerjileri daha çok çocukluk döneminde görülen önemli bir sorundur. Çocuklarda besin alerjisi ek gıdaya başladıktan sonraki dönemde ürtiker, egzama veya ciltte kızarıklık şeklinde ortaya çıkabilir.

Besin alerjisi, günlük tüketilen besinlere bağlı olarak ortaya çıkan reaksiyonlar istenmeyen besin reaksiyonları olarak tanımlanır. İstenmeyen reaksiyonların çoğunluğu besinlerin toksik veya metabolik etkilerine ve farmakolojik özelliklerine bağlı olarak ortaya çıkar. Benzer şikayetler nedeniyle birbirleriyle karıştırılabilir. Ancak yol açtığı sorunlar ve mekanizmaları sebebiyle birbirlerinden oldukça farklıdır. Bu nedenle besin alerjisi açısından şikayetlerin iyi değerlendirilmesi gerekir.

Besin alerjisi bağışıklık sistemi tarafından besinlere karşı gösterilen aşırı duyarlı reaksiyonlardır. Klinik olarak hafif olabildiği gibi hayati tehlikeye sokan ağır reaksiyonlara da neden olabilir. Sindirim sistemi, deri vb. birçok organ da görülebilir. Çocukluk döneminin sorunların birisi olarak görülen besin alerjisi, anne sütü alan bebeklerin ek gıdaya geçmesiyle ciltte kızarıklık, ürtiker veya egzama şeklinde ortaya çıkabilir.

Çocuklarda besin alerjisi daha çok yumurta akı, soya, inek sütü, yer fıstığı, buğday, susam, kabuklu deniz ürünleri, kuruyemişler (ceviz, antep fıstığı, fındık vb.), bakliyatlar, balık gibi besinlere karşı gelişir.

Besin Alerjisi Belirtileri

Bebeklerde ve çocuklarda besin alerjisi belirtileri farklı olabilse de genel olarak aşağıdaki semptomlarla alerji vücutta kendini gösterir.

Sindirim Sistemi: yutma da zorluk, kusma, ağızda kuruluk, pamukçuk oluşumu, tükürük salımında artma, diş ağrısı, geğirme, dilde acılık, bulantı, hazımsızlık, ishal, karında ağrı, midede yanma, karında gurultu, kramplar, ağrı, rektumda yanma veya kaşıntı.

Gözler: şaşılık, göz kapağında seyirme, kızarma, kaşıntı, şişme, gözlerde ağrı, görmede bulanıklık, ışıktan rahatsız olma.

Deri: kızarıklık, yanma, kaşıntı, terleme, üşüme, ürtiker, karıncalanma, ateş, kırmızı lekeler, su toplayarak kabarma, sivilceler.

İdrar ve Üreme Yolları: sık idrara çıkma, genital kaşıntı veya vajinada akıntı, idrar yapımında ağrı ve idrarını kontrol edememe.

Kas ve İskelet Sistemi: eklem ve kaslarda ağrı, boyun kaslarında spazm, kas zayıflıkları, yorgunluk, göğüste ağrı, gerginlik, sırt ağrısı

Solunum: broşlarda mukus dengesizlik, hırıldama, nefes darlığı, öksürük

Sinir Sistemi: gerginlik, baş ağrısı, keyifsizlik, sersemlik, migren, donukluk, devamlı uyku hali, ağlama nöbetleri, anksiyete, durgunluk, gülme, ciddiyet, huzursuzluk, konsantrasyon bozukluğu, hiperaktiflik, sinirlilik, isimleri, kelimeleri veya numaraları unutma, diğer insanlardan farklı hissetme, kekelemek, yavaşlık.

Kulak, Burun, Boğaz: burun kaşıntısı, hapşırma, boğazda akıntı ve ağrı, burun tıkanıklığı, kuru öksürük, boğazda gıcık veya kuruluk, devamlı burnun akması, damaklarda kaşıntı, kulaklarda tıkanma, çınlama ve ağrı, baş dönmesi ve dengesizlik, orta derecede sağırlık.

Kalp-Damar Hastalıkları: düzensiz nabız, kalpte çarpıntı, kızarma, üşüme, ateş, nabız hızında artış, karıncalanma, bayılma, ellerde morarma veya kızarıklık, omurlarda ağrı, solgunluk.

Besin Alerjisinde Tanı

Besin alerjisinde tanı, dikkatli yürütülmesi gereken bir süreçtir. Tanı konulmasında iyi bir doktor-hasta işbirliği gerekir. Hasta öyküsü gıda alerjisi tanısının en önemli basamağıdır. Bunun yanı sıra;

• Tüketilen besinlerin miktarı ve içeriği,
• Belirtilerin ne zaman ortaya çıktığı ve düzelme zamanı,
• Önceden ve sonradan benzer reaksiyonların olup olmadığı,
• Belirtilerin özellikleri iyi bilinmelidir.

Çocukların bazılarında alerjiye neden olan besinlerin bulunabilmesi için besin günlüğü tutulması gerekir. Tüketilen besinlerin detaylı bir şekilde besin günlüğüne not edilmesi tanının konulabilmesine yardımcı olur. Belirtilerin çıkış zamanı ve özelliği de tanı konuşulmasında oldukça önemlidir. Her yaşta yapılabilir ancak genel olarak uzmanların birçoğu 2 yaşından itibaren testlerin yapılması gerektiğini belirtir.

Çocuklarda Besin Alerjisi Teşhisinde Yapılan Testler

Besin alerjisi belirtileri görülen çocuklara ciltte besin alerji testi, kandan besin alerji testi, alerjiye neden olan besinlerin alımına ara verilmesi ve besin yükleme testleri yapılır. Ciltten yapılan test, tanının konulabilmesi için oldukça değerlidir. Çünkü kandan yapılan testler kalitesine göre değişikliğe neden olabilir. Ciltte yapılan testler yaklaşık olarak 15 ila 20 dakikada daha doğru bir sonuç verir. Bu yüzden gıda alerjisi teşhisinde genel olarak ciltten yapılan alerji testi tercih edilir.

Çocuklarda Besin Alerjisi Tedavisi

Çocuklarda besin alerjisi belirtileri görülüyorsa, alerjik reaksiyonlardan kaçınmanın en temel yolu, semptomlara ve belirtilere neden olan gıdadan uzak durmaktır. Ancak bu gıdadan ne kadar uzak dursanız da bazen belirtiler görülebilir. Çünkü bebeğini veya çocuğunuz fark etmeden bu besinleri tüketebilir. Bu da şiddetli veya şiddetli olmayan belirtilerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Şiddetli olmayan belirtiler (ikinci derece reaksiyonlar) görülen çocuklarda antihistamin ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, çocukların alerjiye neden olan besini tüketmesinden sonra görülen ürtiker, vücutta kaşınma, kızarma ve şişme gibi belirtileri azaltır ve rahatlatır.

Şiddetli belirtiler (birinci derece reaksiyon) gösteren çocuklar ise gecikmeden acil servise götürülmelidir. Burada uygulanacak tedavi sayesinde anafilaksi şokunun yaşanması önlenebilir.