Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri

Bir çok uzman, video veya televizyon izlemenin çocuğun zekasını geliştirmek yerine olumsuz şekilde etkilediğini belirtiyorlar. Günümüzde televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri her geçen gün daha da artış gösteriyor.

Ortaya çıktığı andan itibaren televizyon, hayatın her alanında yerini almış ve pek çoğumuz için vazgeçilmez bir unsur haline gelmiştir. Hareket, ışık ve ses birleşimiyle özellikle bebekleri ve küçük çocukları kendisine çeken televizyon, birden fazla duyuya da yöneldiğinden etkisi artmaktadır. Bu da çocukların, günümüzde en etkin ve yaygın kitle iletişim aracı olan televizyondan etkilenmelerine neden olmuştur. Çocukların ailesel ve çevresel faktörlerine, yaşına, izledikleri program içeriklerine, gelişimine bağlı olarak televizyondan etkilenme düzeyleri birbirinden farklıdır.

Çocuğun yaşı, ne kadar süreyle televizyon karşısında oturduğu, hangi programları seyrettiği, kimlerle birlikte olduğu gibi birçok etken, çocuk-televizyon etkileşimindeki değişken faktörlerdir. Bazı araştırmacılar, gelişmiş ülkelerde çocukların yüzde 30’unun her gün en az 3 saat 28 dakika televizyon izlediğini, iki yaşındaki çocukların televizyonu rahatlıkla açıp kapatabildiğini, orta öğrenim boyunca 12 bin saatini okulda, 15 bin saatini ise televizyon karşısında geçirdiğini belirtiyorlar.

Uzmanların birçoğuna göre televizyonun çocukları bu kadar etkisi altına almasının tek nedeni televizyon programlarına olan düşkünlükleri değil. Ebeveynlerin çocuklarıyla yeterli ve kaliteli zaman geçirmemesi, çocukları televizyona yönlendirmektedir. Bunun yanı sıra çocuklara yönelik programların artması ve etkinleştirilmesi de çocukların televizyon karşısında uzun saatler geçirmesinde önemli bir etkiye sahip.

Bunların yanı sıra televizyon;

• Çocukların birer tüketim toplumu bireyi olmasına,
• Okumaya, düşünmeye ve başarıya,
• Kendi kimlerinin oluşmasına ve çocukluğun yitirilişine,
• Cinsel kimliğin oluşmasına ve karşı cinsle olan ilişkilerine,
• Dildeki yozlaşmaya ve kültürel yabancılaşmaya,
• Ebeveynle olan ilişkine,
• Şiddet eğilimlerine etki ediyor.

Televizyon izleyen çocuklarda bazı olumsuz etkiler görülmektedir. Bunlar;

• Ders çalışmaya karşı isteksizlik,
• Kendini doğru şekilde ifade edememe,
• Saldırganlığın artması ve şiddete başvurma,
• Okuma alışkanlığının kazanılamaması,
• Gerçeklikten uzaklaşma,
• Toplumsal ilişkilerde güçlüklerle karşılaşma,
• Çeşitli sağlık sorunları olarak belirtilebilir.

Televizyonun günümüzde birçok etkisi olduğu biliniyor ancak özellikle çocukların beyni için taşıdığı olumsuz etki, onların televizyon izleme alışkanlıklarını kontrol etme gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Çocukların dikkat toparlamadaki sürelerinin kısalığı, televizyonda hızla akan görüntüler çocuklarda dikkat ve konsantrasyon dağınıklığına neden olabilmektedir. Hızla geçen reklamlar, fragmanlar vb. şeyler çocukların yapılanmamış yanlış malzemeler almasına ve hızlı geçişler yapmasına neden olmaktadır. Böylece dikkat süreklilik kazanmak yerine parçalanarak kaybolur. İçsel olarak anlamlar kuramayan çocuk, bir şeyler inşa edememeye başlamaktadır. Televizyona esir olan çocuklar bu nedenle artık dikkat toparlamakta sorun yaşamakta ve gerçeklikten uzaklaşarak, televizyon karşısında pasif bir birey haline dönüşmektedirler.

Beyin üzerinde araştırma yapan uzmanlar, aşırı televizyon izlemenin beyin bağlantılarını engellediğini öne sürmüştür. Henüz yetişkin beyin yapısında olmayan çocuk beyni gerekli bağlantıları oluşturamadığından dolayı kesik ve kopuk dikkat aralıkları geliştirmektedir. Günde 2 ila 4 saatten fazla televizyon izlenmesi, çocuklarda beyin fonksiyonlarını uyuştuğundan bağlantıların tembelleşmesine yol açmaktadır. Televizyon yüzünden uyuşan beyin, tek bir konuya odaklanamamakta, dikkat sürekliliğini kaybetmektedir. Bunların yanı sıra küçük yaşlardan itibaren televizyon seyreden çocuklarda cümle kuramama ve geç konuşma gibi sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu da daha ileri ki yaşlarda algılama güçlüğü şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Televizyonun çocukları her ne kadar pasifize ettiğine inanılsa da doğru ve bilinçli kullanılması, çocuklara özel eğitici programların izletilmesi çocuğun dikkatini yoğunlaştırma süresini artırmaktadır. Burada önemli olan televizyonun ne kadar süreyle izletildiği ve izlenilen program içeriğidir.