Etkin dinleme teknikleri

Etkin dinleme teknikleri çocuğunuzla kuracağınız iletişimden oldukça önemlidir. Dinlemek pasif bir eylemdir, o zaman dinlemeyi etkin yapan nedir? Bu yazımda bu konuya kısaca değineceğim.

Etkin dinleme bir psikoterapistin en önemli araçlarından biridir. Etkin dinleme yaparak; danışanın duygularının ve düşüncelerinin akışını kolaylaştırıp onları görünür hale getirmeye çalışılır. Böylece asıl meseleye ulaşmak ister terapist. Mesela “Hayır diyemiyorum.” diye başvuran bir bireyin bu sorunun altında kendisinin de reddedileceği korkusu yattığı ortaya çıkarabilir etkin dinlemeyle…

Etkin dinleme bazen sessizce dinlemek anlamına da gelebilir. Ancak asıl görevi karşıdakinin duygularını yansıtmasıdır. Thomas Gordon, muhteşem kitabı “Etkili Anne-Babalık Eğitimi”nde bu konuyu kapsamlıca anlatır.

Diyelim ki çocuğunuz okuldan geldi size “Okuldan da öğretmenimden de nefret ediyorum. Artık okula gitmeyeceğim“ dedi. Bu durumda çoğu anne-baba duyduklarının korkutucu yanı karşısında savunmaya geçerek çocuğu yatıştırmaya çalışır.

“Dur bir yarın olsun, daha iyi hissedersin.“,

“Öğretmenden nefret edilir mi hiç?” gibi…

Bir yandan da muhtemelen durumu anlamaya çalışırlar, “Ne oldu?“, “Neden oldu?“, “Sonra ne oldu?“ gibi…

Bunlar çok iyi niyetli, ilgili anne-baba davranışlarıdır. Fakat ne yazık ki durumu, daha da önemlisi çocuğun duygusunu anlamada yetersiz kalırlar. Çocuğun duygusunu anlamak ilk adımdır. Okuldan ve öğretmeninden nefret ettiğini söyleyen 10 yaşındaki bir çocuğa ne denebilir? Gördüğünüzü söylemek en iyisi. Burada anne-baba olarak ne görüyoruz?

“Bir şeyler canını sıkmış gibi gözüküyor.“

İşte böyle bir cümle kapıyı aralar, yargı içermez, öğüt vermez yani iletişim yollarını tıkamaz. Eğer çocuğunuzun duygusunu doğru anladıysanız onay gelir hemen “Evet, bugün Ahmet’in yanına oturttu, oysa ki Ahmet’le küs olduğumu biliyordu“ gibi bir cevap gelebilir.

O zaman etkin dinlemeye devam.

ÇOCUĞUNUZUN İHTİYACINI İYİ TAHLİL EDEBİLMELİSİNİZ

Mesela çözünme burada gelebilir “Gerçekten ne diyeceğim ki Ahmet’e ben. Aslında barışmak da istiyorum ama O önce benle konuşsun istiyorum.“ gibi açıklama geldi diyelim ki… Şimdi en başa dönelim: En başta elimizde okuldan ve öğretmeninden nefret eden minik bir çocuk vardı, şimdi ise arkadaşıyla barışmak isteyen ama bunu nasıl yapacağını bilmeyen bambaşka bir çocuk var, tabii aslında aynı çocuk, farklı olan bu çocuğa yönelik yaklaşım.

Çocuklar en çok ihtiyaçları olduğu anlarda saldırganlaşırlar. Burada asıl olayı çözüp ömrü boyunca unutamayacağı bir ders verme fırsatınız var. Bu olayı çözemediğimizde ise okuldan hoşlanmayan, okula gitmemek için karnı bile ağrımaya başlayan bir çocuk çıkar karşınıza. Bu nedenle duyguları anlamak hayati önem taşır, unutmayın.

Şimdi kendinizi düşünün. Çok yorgun olduğunuz bir günde eve geldiniz ve eşinize işinizden nefret ettiğinizi söylediniz ve yine hayal edin ki karşılığı şu oldu: “Ama canım o iş sayesinde biz bu evde oturuyoruz, nefret etme işinden, bak hem işsizlik seviyesi ne kadar yüksek, ayrılırsan da iş bulamazsan ne yaparız?“

Ne hissedersiniz? Muhtemelen anlaşılmamış, belki sinirli. Diğer seçenekte ise eşiniz size şunu dedi: “Zor bir gündü galiba?” Bu dört kelime üstteki dört cümleden daha etkili değil mi? Belki eşiniz işinizi fiilen kolaylaştırmıyor ama anlaşılmış hissettiriyor ve size içinizi dökmek için yolu açıyor.

Etkin dinlemek teknikleri biraz daha bilgi ve pratikle elde edebileceğiniz bir beceri. Çocuklar için bunca çabalarken onları doğrudan olumlu etkileyecek bu yöntem için vakit ayırmak, üstüne düşünülmesi gereken bir mesele.