Hamilelikte varis ve tedavisi

Hamilelikte kadınların sıklıkla karşılaştıkları sorunlardan birisi de varislerdir. Gebelikte alınan kilo ve rahimde büyüyen bebeğin karın içinde büyük toplardamara basısı veya hormonsal faktörler varisi tetikleyebilir. Fakat varis korkulacak bir rahatsızlık değildir. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Cenk Eray Yıldız hamilelikte varis konusunda faydalı bilgiler veriyor.

Varis, kıvrımlı hale gelmiş toplardamar demektir. Genetik yatkınlık yanında bir meslek hastalığı olarak da bilinir. Uzun süre hareketsiz ayakta kalmak veya oturmak önemli etkenlerdir. Yerçekiminin etkisiyle bacak toplardamarlarda biriken yani göllenen kan aynı atardamarların tansiyonu gibi yüksek bir tansiyona sebebiyet verir. Varis sonucunda bacaklarda şişme, ağrı, kramp ve kaşıntılar meydana gelir. Yaşamın konforu bozulur.

Varis sadece bacaklarda değil genital bölgede (varikosel ve pelvik venöz konjesyon, vulvar varis), yemek borusunda ve anal bölgede (hemoroid, basur) de görülebilir. Gebelik süreci önemli etkendir. Gebelikte varisler sıklıkla bacaklarda meydana gelir. Ancak çok ileri durumlarda vulvada da (genital bölgenin dıştan görünen kısmı) ortaya çıkabilirler. İlk hamilelikte varis gelişimi daha az görülmesine karşın gebelik sayısı arttıkça varis ortaya çıkma olasılığı ve varislerin şiddeti de artar. Bazen ciltte örümcek ağı tarzında ince kırmızı damarlanmada artışlar görülürken bazı kişilerde yüzeysel ve derin toplardamar sisteminde yetersizlik, damar çapı artışı ve hatta damar içinde pıhtılaşmaya kadar varan sorunlar olabilir.

Endişe etmeye gerek yoktur tüm bunlar başarılı şekilde varis tedavisi ile giderilebilmektedir. Öte yandan tüm gebelerde varis gelişecek diye bir kural da yoktur. Hamilelikte alınan kilo, rahimde büyüyen bebeğin karın içinde büyük toplardamara basısı, hormonsal faktörler varisi tetiklemektedir. Gebelikte yaşanan şikayetler çoğu zaman bebeğin doğumuyla birlikte azalır ve ortadan kalkar. Gebelikte varis ya ilk kez ortaya çıkmıştır ya da eskiden var olan hastalık daha da alevlenmiştir.

Gebelik sürecinde varis ile ilgili yapılabilecekler;

– Doktorun önerisiyle orta basınç dinlendirici varis çorabı kullanmak (özellikle uzun yolculuk sırasında)
– Düzenli yürüyüş yapmak (bacak kaslarını çalıştırır)
– Kollar önde yavaş hareketlerle ayak parmak uçlarında yukarı aşağı hareket etmek
– Uzun süreli hareketsiz kalmamak
– Tedavide son zamanlarda bitkisel kaynaklı olan ve gebeliğin ilk üç ayından sonra kullanımında bir sakınca olmadığı düşünülen tablet şeklinde bazı ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar doktor önerisiyle uygun dozlarda kullanılabilir.
– İleri gebelik haftasında (3. Tremester) ise sol yana yatmak karın içindeki toplardamara direkt basıyı azaltır.
– Ilık suyla banyo yapmak
– Ağrılar fazlaysa bacaklara soğuk su tutmak ve aşağıdan yukarı masaj yapmak

Ancak iki veya üçüncü gebelikler sonrası çok ileri safhalara gelmiş varis gelişmişse bu hastalarda, doğum sonrası yeni yöntemlerle başarılı şekilde tedavi edilmektedir. Tedavi için doğumun gerçekleşmesi şarttır. Emzirme döneminde bu yeni yöntemler uygulanabilir. Bacak toplardamar çapında ileri yetersizlik varsa damar çapı artmışsa ya da hastanın şikayetlerine göre gerek hastalık boyutuna gerekse görüntü bozukluğuna sebebiyet veren damarlara müdahale yapılmalıdır.

Varis tedavisinde kullanılan yöntemler;

– Termal ablasyon yöntemiyle hastanın isteğine bağlı ısı veren özel bir tel (katater), ultrason yardımıyla hasta damara yerleştirilir ve yüksek ısıyla damar büzülerek kapatılır. İşlem 20 dakika sürer. Genel anesteziye gerek olmadan yapılır.
– Termal olmayan ablasyon yöntemiyle özel bir yapıştırıcı ultrason eşliğinde hasta damara enjekte edilir. 10 dakika süren bu işlem çok daha konforludur. Genel anesteziye gerek olmadan yapılır.
– Köpük skleroterapi ve lazer tedavisiyle sklerozan madde enjektör yardımıyla köpürtülerek çok ince bir iğneyle mavi renkteki küçük damarların içine verilir ve kötü görünüm ortadan kalkar. Daha ince kırmızı kılcal damarlara lazer uygulama yapılır. Estetik anlamda başarı oranı oldukça yüksektir.

Genetik bölgede variköz genişlemeler varsa (pelvik venöz konjesyon) bu duruma yönelikte ileri teknolojik uygumalar ile bu sorun giderilir. Skopi altında genital bölgedeki hasta damara özel bir yapıştırıcı enjekte edilerek kan kaçağı engellenmiş olur.

Kutsal bir görev olan annelik vasfına ulaşmada önemli bir dönem; gebelik süreci, gerekli önlemler alınırsa sonrasında da rahat edilecek bir hal alır. Varis hastalığı çoğu zaman gebelikten kalan bir miras olarak bilinir. Ancak endişeye gerek yok tüm anne adayları rahat olsun, ilerleyen teknolojiyle bu hastalık şayet gelişirse başarıyla tedavi edilmektedir.